Inauguratie van paus Franciscus
Op 19 maart werd paus Franciscus in de Sint-Pietersbasiliek officieel geinstalleerd. Voor het begin van 'de Mis van het Petrusambt', zoals de ceremonie heette, werd de inauguratie van de paus bijgewoond door naar schatting 150.000 mensen. Dat was veel minder dan waarmee vooraf rekening was gehouden. Acht jaar geleden namen een half miljoen mensen deel aan de inauguratiemis van Benedictus XVI, die echter op een zondag plaatsvond. (1) Voor de pauselijke inauguratie waren afgevaardigden uit 130 landen naar Rome afgereisd. Onder de delegaties bevonden zich de Duitse bondskanselier Angela Merkel, de Amerikaanse vice-president Joe Biden (zelf een katholiek), Nederlandse kroonprins Willem-Alexander en prinsens Máxima, de Nederlandse premier Mark Rutte, de Belgische koning Albert, prins Albert van Monaco, EU-president Herman van Rompuy, de Franse premier Jean-Marc Ayrault. Ook woonden vertegenwoordigers van alle religies de Mis van het Petrusambt bij.
De inauguratieceremonie van de paus gaat al vele eeuwen terug, zeker tot Celestinus II in 1143, de eerste ceremonie waar de oude geschriften over hebben. De nieuwe paus werd toen gekroond. Tijdens de inauguratie kreeg hij de pauselijke tiara, een grote drieledige kroon op het hoofd gezet. Paulus VI was in 1963 de laatste die gekroond werd. Zijn opvolger Johannes Paulus I brak met de eeuwenoude traditie, schrapte de kroning en de pausen na hem volgden dat voorbeeld. (2)
Volgens de traditie kreeg hij het pallium omgelegd, een witte, stoffen band gemaakt van wol en een liturgisch ereteken dat de verbonden van Rome met de rest van de Rooms-Katholieke Kerk symboliseert. Ook werd hem de Vissersring overhandigd met daarop een beeltenis van Petrus als visser. Deze keer is de Vissersring van de nieuwe paus niet langer van goud, maar van zilver als teken van somberheid.
Vissersring van paus Franciscus |
Inauguratie van paus Franciscus |
Wat zijn eigen rol als paus betreft, zei hij dat het volkomen waar is dat ook het pausschap een macht vertegenwoordigt. "Maar de werkelijke macht is de dienstbaarheid. Ook de paus moet - als hij zijn macht wil uitvoeren - kijken naar nederige en concrete dienstverlening,"aldus de paus. Kennelijk wil hij het pausschap moderniseren. Het kan worden opgevat als een teken dat paus Franciscus zijn rol opvat als meer gelijkwaardig aan andere bisschoppen. Sinds Franciscus paus is, heeft hij al twee keer zijn rol als bisschop van Rome en niet zijn pausschap centraal gesteld. (1)
Het nieuwe pauselijke wapenschild van Franciscus
Paus Franciscus heeft zijn bisschopswapen gekozen als basis voor zijn nieuwe pauselijk wapenschild. Net als bij zijn voorganger paus Benedictus XVI wordt op het wapen een mitra geplaatst, en niet langer zoals nog tot lang in de vorige eeuw gebruikelijk was een pauselijke tiara. (4)
Het pauselijk wapenschild van paus Franciscus |
'Topontmoeting' paus Franciscus en emeritus-paus Benedictus
Enkele dagen later na de inauguratie van paus Franciscus vond een 'top-ontmoeting' tussen de nieuwe paus en zijn voorganger plaats in het pauselijk buitenverblijf Castel Gandolfo, een kasteel aan een meer ten zuiden van Rome. De ontmoeting was zeker zeer uniek en uitzonderlijk, omdat een paus normaal gesproken pas na de dood van zijn voorganger wordt gekozen. Het is voor de eerste keer sinds 600 jaar dat twee nog levende pausen elkaar ontmoet hebben. In de Middeleeuwen streden enkele pausen en tegenpausen elkaar om de macht. Paus Franciscus liet merken dat hij zijn voorganger als een gerespecteerde broeder en gelijke ziet. Op zijn beurt maakte Benedictus zijn opvolger kenbaar dat hij hem niet in de weg zal staan. (5) Paus Franciscus vloog in een helikopter naar Castel Gandolfo, waar emeritus paus Benedictus sinds zijn aftreden momenteel verblijft. Na Franciscus' aankomst omhelsden ze elkaar, alsof ze oude vrienden zijn. Daarna reden ze samen in een auto naar de kapel. Daar in de kapel knielden de pausen voor de Maagd Maria en baden.
Buiten Castel Gandolfo stond het plein in het centrum van het stadje vol met mensen die hoopten iets te kunnen zien van de ontmoeting. Maar er was weinig te zien omdat Benedictus buiten beeld wilde blijven, nu Franciscus de scepter zwaait in het Vaticaan. Hij heeft duidelijk gezegd dat hij zich niet met het werk van zijn opvolger wil bemoeien. (5)
Emeritus paus Benedictus XVI (links) en paus Franciscus (rechts) in hartelijke en sfeervolle gesprek |
Paus Franciscus geeft de emeritus paus een geschenk |
Zeven hoofdbrekens van paus Franciscus
Nu Francisus officieel paus is geworden, staat hem een heel zware opgaaf te wachten. De Rooms-Katholieke Kerk verkeert momenteel in crisis. Door de toenemende secularisering in Europa lopen de kerken leeg, de islam is in snelle opmars en de moskeeën schieten als paddestoelen uit de grond in heel Europa. De cruciale vraag is of de islam het christendom in Europa gaat vervangen. En het imago van de Rooms-Katholieke Kerk is flink beschadigd door talloze pedofilieschandalen. Het pauselijke gezag is tanende. De roep om hervormingen en modernisering klinkt steeds luider. Voor de nieuwe paus wordt een taak gelegd om de Kerk grondig te hervormen. Ook moet hij een gedegen antwoord formuleren op vele vragen. De Volkskrant heeft zeven interessante 'hoofdbrekens' van paus Franciscus genoemd. "Wat staat er de komende tijd op zijn to-do-list?"vroeg journaliste Irene de Zwaan van de Volkskrant zich af. (6) De intrigerende vraag blijft ons bezighouden of paus Franciscus de Rooms-Katholieke Kerk gaat hervormen of moderniseren. Modernisering lijkt niet zo'n toepasselijk term te zijn. Zeven punten die noodzakelijke hervormingen voorstellen, zijn:
Paus Franciscus |
Vlag van het Vaticaan |
"En gij zult niemand uw vader noemen op de aarde; want Eén is uw Vader, namelijk Die in de hemelen is. Noch zult gij meesters genoemd worden; want Eén is uw Meester, namelijk Christus."
Matthéüs 23:9-10 (Statenvertaling)
"Want de man is het hoofd der vrouw, gelijk ook Christus het Hoofd der Gemeente is; en Hij is de Behouder des lichaams. Daarom, gelijk de Gemeente aan Christus onderdanig is, alzo ook de vrouwen aan haar eigen mannen in alles.
Efeziërs 5:23-24 (Statenvertaling)
Nergens staat in de Bijbel dat Jezus Christus EEN discipel boven alle anderen heeft verheven. Ook heeft de Bijbel NOOIT gewag gemaakt van de aanstelling van een paus - een hogepriester over allen. Nog nooit heeft Heere Jezus Petrus of Johannes gevraagd om aan Zijn rechterhand te mogen zitten, zoals de oosterse gewoonte was in de omringende heidens landen dat een grootvizier, in rang en autoriteit, aan de rechterzijde van de kalief stond. Volgens de katholieke geloofsleer staat de paus aan het hoofd van de Rooms-Katholieke Kerk. Deze man is volgens deze leer het hoofd van de Kerk en opvolger van de apostel Petrus. Volgens de leer zou de Heere Jezus Petrus als de eerste paus hebben aangesteld. De apostel Petrus vertrok vervolgens naar Rome en zou de jonge kerk daar nog vijfentwintig jaar lang in deze functie hebben geleid. Op dit zogenaamde pausschap van Petrus fundeert de Roomse Kerk haar bewering dat dit pontificaat sinds Petrus tot op de huidige dag onafgebroken is doorgegeven. En op deze bewering alleen berust dat hele kolossale bolwerk van de Rooms-Katholieke Kerk! (7) Toen het christendom ging vermengen met het heidendom en ook afgesneden werd van de Joodse wortels, ontaardde de Gemeente steeds meer in overkoepelende organisatie waardoor hiërarchië ontstond. De gecentraliseerde en strak geleide Gemeente werd de Kerk genoemd. Opzieners en diakenen werden kerkelijke autoriteiten die heerschappij voeren over 'de kudde des Heeren'. Echter waarschuwt de Bijbel ernstig tegen het voeren van heerschappij over de kudde des Heeren:
"En als Jezus hen tot Zich geroepen had, zeide Hij: Gij weet, dat de oversten der volken heerschappij voeren over hen, en de groten gebruiken macht over hen. Doch alzo zal het onder u NIET zijn; MAAR zo wie onder u zal willen groot worden, die zij uw dienaar; En zo wie onder u zal willen de eerste zijn, die zij uw dienstknecht."
Matthéüs 20:25-27 (Statenvertaling)
Met andere woorden: Jezus leerde Zijn discipelen om NIET gelijk te zijn aan de heidense koningen. In plaats daarvan leerde hij gelijkheid en ontkende Hij dus zonneklaar de principes waarbij een paus over de kerk regeert als de opperbisschop! De vraag is of de Rooms-Katholieke Kerk daadwerkelijk gedecentraliseerd is, moeten we eigenlijk niet het antwoord verwachten. De paus is en blijft de centrale figuur in de Rooms-Katholieke Kerk. In navolging van de Romeinse keizers is de paus als pontifex maximus de hoeder van de staatsreligie. Wel belangrijk is dat corruptie en vriendjespolitiek hard aangepakt moeten worden. Ze schaden de geloofwaardigheid van de Rooms-Katholieke Kerk des méér! Of ze hard aangepakt zouden worden, is maar een vraag. Tijdens de inhuldigingsceremonie op 19 maart zei paus Franciscus dat hij zich niet als een heerser gaat opstellen. Kennelijk wist hij van Jezus' uitspraak wat heerschappij over de kudde des Heren betreft. Volgens paus Franciscus ligt de echte macht in het dienen. "Zeker, Jezus Christus heeft Petrus macht verleend, maar om wat voor macht gaat het dan?"vroeg de paus. Hij ging verder:"Op de drievoudige vraag van Jezus aan Petrus over de liefde volgt de drievoudige oproep: weidt mijn lammeren, hoedt mijn schapen. Vergeten we niet dat de ware macht de dienst is, en dat ook de paus, om zijn macht te kunnen uitoefenen, zich steeds meer moet overgeven aan de dienstbaarheid die haar hoogtepunt heeft in het kruis." (3) Dat klinkt mooi. Al mag de nieuwe paus nederig zijn en zich niet als heerszuchtig gedragen, moeten we afwachten. Of hij zijn schone woorden waarmaakt, zal de toekomst uitwijzen. Eén ding is zeker: Het eeuwenoude Rooms-Katholieke systeem is nooit veranderd! Veel van de pausen gedroegen zich als despoten en waren ook onberekenbaar, machtswellustig en wreed. De geschiedenis van de Rooms-Katholieke Kerk staat helemaal bol van de verslagen die met bloed waren geschreven.
2. Verantwoording afleggen voor het misbruikschandaal: De afgelopen jaren werd de Rooms-Katholieke Kerk geplaagd door vele pedofilieschandalen. Priesters en nonnen vergrepen zich aan kinderen. Toen de schokkende zaken onthuld werden, wist de voormalige paus Benedictus XVI hier geen raad mee. Kennelijk was hij verbijsterd. Na lange tijd heeft hij zijn excuses aangeboden aan de slachtoffers. Grote groepen slachtoffers wachten nog altijd op een officiële verklaring vanuit het Vaticaan over diens falen om kinderen te beschermen tegen het misbruik. Van de nieuwe paus Franciscus wordt meer openheid verwacht over deze zwarte bladzijde in de geschiedenis van de Rooms-Katholieke Kerk. (6) De verenigingen van de slachtoffers van seksueel misbruik eisen ook dat kardinalen die misbruikschandalen in de doofpot willen leggen, uit hun ambt gezet zouden worden. Maar...wie zich heeft verdiept in de tweeduizend jaar geschiedenis van de Rooms-Katholieke Kerk, zal schokkende details aantreffen dat seksueel misbruik van kinderen in de Kerk al eeuwenlang bestaat! Bekend is dat er veel pausen, kardinalen, bisschoppen, priesters en nonnen zijn, die zich schuldig hebben gemaakt aan pedofilie, sodomie, incest, prostitutie, enzovoorts.
Tegenpaus Johannes XXIII (1410-1415) |
Dat seksueel misbruik van kinderen in de Kerk eeuwenlang gepraktiseerd is, moet er gezocht worden naar de diepere oorzaak. Sommige onderzoekers zijn van mening dat het celibaat de belangrijkste oorzaak is. Rond het jaar 900 viel het paus Gregorius IV op dat de meeste priesters het zo druk hadden met hun gezin dat ze 'nauwelijks aan hun relatie met God toekwamen.' Daarom voerde hij het celibaat in. Maar het verbod op seksuele relaties zorgde voor grote opgehoopte frustraties en agressie bij de priesters. (8) Enkele onderzoekers beweren dat de frustraties over het verbod op seksuele relaties in kruistochten en de inquisitie resulteerden. Maar van deze veronderstelling klopt niet. Wel klopt het dat paus Urbanus de achtste 'het ambt van junior seksueel hulpverlener voor de Rooms-Katholieke geestelijkheid' heeft ingesteld om opgehoopte frustraties bij priesters tegen te gaan. Dit ambt is alleen toegankelijk voor jonge jongetjes, omdat "die niet zwanger kunnen worden en verder niet al te veel zeuren." Koorknapen, zoals ze "junior seksueel hulpverleners voor de Rooms-Katholieke geestelijkheid" heten, worden beschikbaar gesteld om de behoeftes van priesters te bevredigen, alleen maar omdat die koorknapen niet alleen kinderstemmen maar ook maagdelijkheid hebben. In groepjes komen koorknapen daarom elke zondag bij elkaar om in het Latijn over 'hun ellende' te zingen. Vaak trekken ze daarbij weer zoveel publiek dat priesters de belangstelling gebruiken om een hypocriet preek te houden. Om ervoor te zorgen dat priesters een grote keuze aan 'verse knaapjes' hebben, heeft de paus het gebruik van voorbehoedsmiddelen verboden en wordt de voortplanting vanuit de Rooms-Katholieke Kerk gestimuleerd, aldus een bewering van sommige onderzoekers. (8) Eigenlijk is het seksueel misbruik van koorknaapjes een vorm van tempelprostitutie! Een heel interessante informatie uit Wikipedia is dat de koorknapen vroeger een centje konden bijverdienen en les kregen op kosten van de Kerk! Deze traditie bestaat nog in de Katholieke Kerk en in de Anglicaanse Kerk. Maar dat wil niet suggereren dat alle koorknapen seksueel misbruikt zijn. Natuurlijk niet. Niet alleen koorknapen maar ook misdienaars zijn seksueel misbruikt. Kinderen die in katholieke internaten zitten, worden ook misbruikt.
Koorknaap |
"Er zal geen hoer zijn onder de dochteren van Israël; en er zal geen schandjongens zijn onder de zonen van Israël. Gij zult geen hoerenloon noch hondenprijs in het huis des HEEREN, uws God, brengen, tot enige gelofte; want ook beiden zijn den HEERE, uw God, een gruwel."
Deuteronomium 23:17-18 (Statenvertaling)
In de NBG-vertaling en andere moderne Bijbelvertalingen is de tekst niet echt duidelijk. Men spreekt liever van 'gewijde ontucht.' Was de tekst in de moderne Bijbelvertalingen soms opzettelijk veranderd? Lezers van de Bijbel hadden moeten weten dat de tekst uit de Statenvertaling veel duidelijkheid verschaft over de tempelprostitutie. De apostel Paulus wist van het bestaan van de tempelprostitutie. Hij schreef in zijn brief aan de Corinthiërs dat hoeren, homofielen, pedofielen, dieven, oplichters, alcoholisten, moordenaars en lasteraars het Koninkrijk van God niet zullen beërven. Waarom schreef Paulus juist zijn brief aan de Corinthiërs? Omdat de Griekse stad Korinthe zeer bekend stond om tempelprositutie! In die verdorven stad stond niet alleen de tempel van de Griekse zonnegod Apollo, maar ook werd de Griekse godin Aphrodite daar zeer vereerd! Het is tragisch dat jonge kinderen door Roomse priesters in ontucht gewijd worden. Here Jezus waarschuwt ernstig dat als iemand een kind tot zonde verleidt, zal een molensteen aan zijn hals gehangen worden, en dan wordt die man in de zee geworpen (Matthéüs 18:6, Markus 9:42, Lukas 17:2)!! Rooms-Katholieke priesters die aan kinderen hebben vergrepen, zullen op de jongste dag hun rekenschap moeten afleggen aan de hemelse Rechter, dan zullen ze zeker geoordeeld worden. Van paus Franciscus zal niet alleen meer openheid verwacht worden. Het allerbelangrijkste is dat hij ook zal moeten erkennen dat seksueel misbruik van kinderen een zéér zware zonde is. Schuldbelijdenis aan God en de slachtoffers is een belangrijk voorwaarde voor de echte hervormingen. Nog belangrijk is dat de nieuwe paus ook moet erkennen dat de Bijbel pedofilie en tempelprostitutie streng verbiedt.
3. Het celibaat heroverwegen: Hierover is al vaker gediscussieerd in de Kerk. De vraag is of het nog wel van deze tijd is om priesters een leven lang van het huwelijk uit te sluiten. Een priester in Australië liet vorig jaar weten al een jaar getrouwd te zijn. "Er zijn meer zoals ik,"voegde hij daaraan toe. (6) De roep om de afschaffing van het celibaat wordt steeds luider. Velen vragen zich af of paus Franciscus de strenge regels van het celibaat zou kunnen herdefiniëren of hier ten minste een open debat over zou kunnen voeren. (6) Zo eenvoudig ligt het niet. Nergens wordt een ongehuwd priesterschap in de Bijbel aanbevolen. Er is in de Bijbel GÉÉN regel die eist dat een priester of een predikant ongehuwd moet zijn, gezien het feit dat de apostelen getrouwd waren. Het bewijs dat Petrus en andere apostelen getrouwd waren, vinden we in de Bijbel:
"Hebben wij niet macht, om een vrouw, een zuster zijnde, met ons om te leiden, gelijk ook de andere apostelen, en de broeders des Heeren, en Céfas?"
I Corinthiërs 9:5 (Statenvertaling)
Céfas is de Aramees naam van Petrus. De Rooms-Katholieke Kerk beweert dat Petrus ongetrouwd was. Echter klopt er helemaal niets van deze Roomse bewering! Dat Petrus inderdaad getrouwd was, geeft de Bijbel ons twee onweerlegbare bewijzen: Petrus had een schoonmoeder (Matthéüs 8:14) en een zoon, Markus genaamd (2 Petrus 5:13). De Joodse hogepriester Aäron en zijn zonen waren ook gehuwd. Het priesterlijk celibaat heeft een heidens oorsprong. In Babylon waren de priesters van de hogere orden van het priesterschap van goddeloze koningin Semiramis ongehuwd. Zeker is dat de verdorven koningin het priesterlijk celibaat heeft uitgevonden. (7) Eeuwen later werd het priesterlijk celibaat overgenomen door de Rooms-Katholieke Kerk die de Babylonische mysteriegodsdienst blijkbaar wil voortzetten. De onbijbelse leer die het huwelijk voor priesters verbiedt, ontwikkelde zich gaandeweg binnen de Katholieke Kerk. Toen het celibaat voor het eerst werd onderwezen, waren veel priesters al gehuwd. Wel rees eens de vraag of een priester, wiens vrouw overleden was, opnieuw zou trouwen. Een regel, ingesteld op het concilie van Caesarea in 315, verbood een priester een nieuw huwelijk aan te gaan op straffe van ontheffing uit het ambt. Later vaardigde paus Siricius tijdens een Romeins concilie in 386 een edict uit, dat priesters en diakenen verbood huwelijksgemeenschap met hun vrouw te hebben. En de paus nam maatregelen om het decreet in Spanje en andere delen van de christelijke wereld op te leggen. (7) Echter waarschuwt de Bijbel tegen onschriftuurlijke leerstellingen en huwelijksverbod. De Bijbel stelt dat "verbiedende te huwen" een duivelse leerstelling is.
"Doch de Geest zegt duidelijk dat in de laatste tijden sommigen zullen afvallen van het geloof, zich begevende tot verleidende geesten, en leringen der duivelen. Door geveinsheid der leugensprekers, hebbende hun eigen geweten als met een brandijzer toegeschroeid; Verbiedende te huwelijken..."
I Timótheüs 4:1-3 (Statenvertaling)
Zo'n satanisch leerstelling, zoals het verbod voor priesters om te huwen, veroorzaakt echter vele problemen en misstanden. Ook heeft het priesterlijk celibaat er een belangrijk bijdrage geleverd aan talloze misbruikschandalen. Er zijn ook homoseksuele priesters en kardinalen. Dankzij het huwelijksverbod nemen zowel priesters als kardinalen toevlucht tot buitensporigheden als ontucht met kinderen, geheime minaressen, orgieën. In de Middeleeuwen was Rome slechts in naam een heilige stad. Men schat dat er in deze stad met een inwonertal van nog geen 100.000 zielen omtrent 6000 prostituees waren. De historici vertellen ons dat alle kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders een minnares hadden, en dat alle nonnenkloosters in de hoofdstad een bijzonder slechte reputatie en faam hadden. Een visvijver in Rome, dicht bij een nonnenklooster gelegen, werd op bevel van paus Gregorius geledigd. Op de bodem werden meer dan 6000 kinderschedels aangetroffen! (7) Blijkbaar hadden de nonnen zich laten aborteren. Kardinaal Petrus d'Ally zei dat hij het niet waagde de immoraliteit van de nonnenkloosters te beschrijven, en dat "de sluier aannemen" eenvoudig een andere manier was om prostituee te worden. Schendingen waren zo veelvuldig in de negende eeuw dat het verboden was om vrouwelijke dieren op de landerijen van de kloosters te houden! In 1477 werden nachtelijke danspartijen en onbeschrijfelijke orgieën gehouden in een katholieke klooster in Kercheim. Ze werden beschreven als "erger dan de publieke huizen van de prostitutie." (7) In Nederland was bekend dat niet alleen jongens maar ook meisjes in internaten door nonnen seksueel misbruikt waren.
Ongetwijfeld zijn NIET alle Roomse priesters en nonnen slechterikken. Er zijn ook oprechte priesters en nonnen die zeer toegewijd zijn aan de gelofte om niet te huwen. Uiteraard keuren oprechte priesters en nonnen het seksueel misbruik van kinderen volledig af. Daarom moeten ze niet veroordeeld worden naar de zware zonden van sommige priesters en nonnen. Maar het staat vast dat het priesterlijk celibaat bij zeer veel priesters, nonnen en kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders ongebreidelde hartstochten, zedeloosheid en ontucht heeft veroorzaakt. Tegen ongebreidelde hartstochten, ontucht met kinderen en celibaat heeft de apostel Paulus ernstig gewaarschuwd. Hij schreef helder en duidelijk:
"Maar indien zij zich niet kunnen onthouden, dat zij trouwen; want het is beter te trouwen dan te branden."
I Corinthiërs 7:9 (Statenvertaling)
In de NBG-vertaling staat de tekst ook te lezen:"Indien zij zich echter niet kunnen beheersen, laten zij dan trouwen. Want het is beter te trouwen dan van begeerte te branden."
Zo'n priesterlijk celibaat heeft nog nooit Gods goedkeuring verdiend. Absoluut niet. Als een priester vrijwillig een gelofte doet om niet te huwen, is hij toch geheiligd door God, zoals de apostel Paulus ook schreef. Maar dan moet de priester die een gelofte doet, zich totaal onthouden van seksuele begeerten. Het staat iedereen vrij om wel of niet te huwen. Hetzelfde geldt voor alle priesters. Het is uiteraard een grote vraag of de nieuwe paus bereid is het priesterlijk celibaat af te schaffen.
wordt vervolgd
Om Sions wil zal ik niet zwijgen. God zegene u.
Paul Parker
Het auteursrecht van dit artikel ligt bij de blogger. Zonder toestemming van blogger Paul zijn vermenigvuldiging, eigen gebruik en publicatie in een ander blog of website verboden.
Bronnen en referenties:
(1) Refdag:'Eenvoudig' pontificaat begint met pracht en praal. 19-03-2013
(2) De Redactie: Paus roept op tot respect voor milieu en zwakkeren. 19-03-2013
(3) Nikolaassintobin.blogspot: Homilie paus: Ware macht is dienstbaar zijn. 19-03-2013
(4) Nikolaassintobin.blogspot: Spreuk en wapen Franciscus, de uitleg. 19-03-2013
(5) NOS: Paus Franciscus bij Benedictus. 23-03-2013
(6) De Volkskrant: Het worden lastige jaren: de zeven hoofdbrekens van paus Franciscus.
15-03-2013
(7) De Mysterie Godsdienst van Babylon. Door Ralph Woodrow.
(8) Oncyclopedia: Koorknaap
(9) nl.wikipedia.org/wiki/Tempelprostitutie
Geen opmerkingen:
Een reactie posten